vliegveld oostvoorne
Reeds in het vroege voorjaar van 1928 ontstond de gedachte om een vliegveld aan te leggen in de nabijheid van het dorp Oostvoorne, tegenwoordig deel uitmakend van de Gemeente Westvoorne. Een aantrekkelijke toeristische omgeving waar heel wat is te doen.
Die gedachte werd vooral aangewakkerd door de enthousiaste gebruikers van het ter plaatse in 1926 geopende "18 hole" golfterrein, die veelal ook al over sportvliegtuigjes beschikten. Deze vliegende golfers woonden vooral in de omgeving van de stad Rotterdam en waren tevens lid van de nog altijd bestaande Rotterdamsche Aero Club (R.A.C.). De normale reistijd over de weg van Rotterdam naar oostvoorne was in die tijd 2 uur hetgeen uiteindelijk een goed argument was voor het Bureau Luchtvaart van het Departement van Waterstaat om hun medewerking te verlenen aan toestemming voor een vliegterrein in de Voornse duinen.
In de jaren voor de aanleg van het Vliegveld te Oostvoorne werd er al regelmatig gebruik gemaakt van het brede strand ter plaatse om te landen en op te stijgen met vliegtuigen.
Bijgaand plaatje rechts uit de periode 1919-1922 laat een Spijker type V2 vliegtuig zien van de LVA (voorloper van de Luchtmacht) dat onder grote belangstelling van de Oostvoornse bevolking een oefen landing heeft gemaakt op het strand. De piloot was Sgt. W. Warnaar.
De omstandigheden op het strand waren echter niet altijd ideaal vandaar de wens om te komen tot een echt vliegterrein.
De eigenaar van veel grond in de omgeving van Oostvoorne de "NV Maatschappij Voorne’s Duin" werd benaderd door de Rotterdamsche Aero Club (RAC) en bereid gevonden om grond beschikbaar te stellen om een "vliegterrein" in te richten en te exploiteren.
Een geschikt terrein werd gevonden en nog voordat er officieel toestemming was verleend door het Ministerie van Waterstaat, werd er gestart met het gereedmaken van het 9 hectare grote gebied in de duinen. Een grote hoeveelheid draineringsbuizen moest het terrein droog houden en voor de nodige verharding werden grote hoeveelheden koolas aangevoerd.
Behalve de sportvliegers van de RAC hadden ook de KLM en de Marine Vliegdienst vanaf het begin belangstelling voor het nieuwe vliegveld. De KLM onderzocht plannen om een toeristische dienst te openen vanaf vliegveld Waalhaven eventueel met aansluiting op Knokke in België.
De oliemaatschappij A.P.C. zag in het nieuwe vliegveld een mogelijk interessante afnemer. Er werd snel een contract opgesteld voor de levering van benzine en smeerolie, waarbij A.P.C. zou zorgen voor een houten mast met windzak en diverse gereedschappen en het plaatsen van een loodsje voor het opslaan van hun producten. Op de foto links is het loodsje te zien inclusief een mobiele tankinstallatie om vliegtuigen van brandstof te voorzien. Stanavo stond voor: Standard Aviation Oil en was een merknaam van A.P.C
Precies een week voor de officiële opening van het nieuwe Vliegveld was er een feestelijke lunch thuis georganiseerd bij een van de initiatiefnemers van het Vliegveld, dhr M.A.G. van der leeuw te Rockanje.
Op dit feest waar zelfs accordeonspeler voor de achtergrond muziek zorgde, waren o.a. een aantal prominenten uit de Nederlandse vliegwereld aanwezig.
O.a. te zien Mevr. Koolhoven, dhr Nijenhof,dhr Brivet, dhr Van Tijen, Mevr. van der leeuw.
Op zaterdag 16 augustus 1930 is het dan zover en
wordt het nieuwe vliegveld na een welkomstwoord door Voorne's Duin commissaris
J. van Hoey Smith feestelijk geopend door dhr C. Kolff, voorzitter van de
Rotterdamsche Aero Club. Direct na de opening werd er een demonstratie
stuntvliegen gegeven door een viertal Pander EC vliegtuigen van de Nationale
Luchtvaart School (N.L.S.) uit Rotterdam Waalhaven o.a.
bestuurd door H.M. Schmidt Crans en W. van der Graft.
(Graft
is foto rechts)
Vanzelfsprekend werd de opening muzikaal
opgeluisterd door de Oostvoornse muziekvereniging
De
Volharding. Voor de genodigden was er een tent opgericht
waarin
een buffet met voldoende champagne en sherry. Kennelijk was er op 200
De dag van de opening met rechts de tent
genodigden gerekend ! Of die er ook allemaal zijn geweest is niet waarschijnlijk. De weersomstandigheden waren niet ideaal. Een Fokker verkeersvliegtuig met enkele genodigden aan boord durfde het niet aan om te landen. Na een aantal rondjes boven het terrein gedraaid te hebben keerde het toestel huiswaarts.
Het maandblad "Het Vliegveld" van de RAC vermeld
dat de opening plaats vond te midden van een "aangenaam wolkbreukje".
Van de in de verstuurde uitnodigingen vermelde gelegenheid
Van L naar R: instructeur Schmidt Crans, RAC voorzitter C Kolff , Van Tijen, onbekende, J. van Hoey Smith
om "na de opening een zeebad te nemen in een gereserveerd gedeelte van de badgelegenheid" zal niet veel gebruik zijn gemaakt.
Dat de animo voor het zojuist geopende Oostvoornse
Vliegveld groot was wordt wel bevestigd door de plannen van de Amstel Brouwerij
uit Amsterdam om ten zuidwesten van het terrein een hotel op te richten, wat
overigens nooit is gerealiseerd.
Al spoedig na de in gebruik neming van het vliegterrein bleek dat de afwatering van het terrein veel te
Starten van een Pander EC11 door aan de propellor te draaien
wensen overliet. Vaak stond het hele terrein onder water wat er niet aantrekkelijk uitzag van uit de lucht om er een landing te maken. Bovendien bleekt dat de ligging van het terrein zodanig was dat er alleen met bepaalde windrichtingen gestart en geland kan worden. Ook verrees er al spoedig een windmolentje in de zuidwest hoek van het terrein om de boel droog te malen. Tevens was er nu een motorpomp beschikbaar, maar die kostte veel brandstof.
Voorjaar 1934 wordt er begonnen om het vliegterrein te vergroten in noord westelijke richting. Dit om bij diverse windrichtingen een voldoende lange baan te hebben. Het werk wordt onder auspiciën van de Heidemij uitgevoerd door een groep werklozen, beschikbaar gesteld door de gemeente Oostvoorne. Op 30 april is het werk zo ver gereed dat Aler van de KLM met een zwaar vrachtvliegtuig de nieuwe baan kan beproeven en er zijn goedkeuring aan geeft. Op 26 mei 1934 krijgt Voorne's Duin toestemming voor het gebruik voor o.a. Koolhoven FK 43 en Fokker F VII toestellen.
In Juli 1936 organiseert de KLM op enkele
zaterdagen en zondagen rondvluchten vanaf het vliegveld van Oostvoorne. Het
succes was groot en de KLM tevreden. Diverse oudere Oostvoornaars kunnen zich
deze Vliegfeesten nog goed herinneren en een enkeling bezit zelfs nog een
"Vliegbewijs".
Ook de Rotterdamsche Zweefvliegclub maakte vanaf september In 1937 maakt een zweefvliegclub diverse malen gebruik van het terrein. De zweefvliegtuigen worden aan een lier de lucht in getrokken
De PH-AEB tijdens de KLM rondvluchten op 26 juli 1936
Behalve voor plezier vluchten blijkt het
vliegterrein ook zijn dienst te bewijzen voor zakenvluchten en noodhulp. Diverse malen is er
van het terrein gebruik gemaakt om zieken te kunnen vervoeren.
Op de foto hiernaast is een ambulance, gebaseerd op een 1927 Cadillac, te zien van Garage "De Toekomst" die een ernstig zieke patiënt vervoerde die per KLM Fokker VII PH-ADO bestuurd door de bekende piloot Viruly is "ingevlogen"
Een belangrijk promotor en regelmatig gebruiker van het Oostvoornse vliegveld was RAC bestuurslid de heer M.A.G. (Dick) van der Leeuw, Hij was mede eigenaar en bestuurder van de bekende Van Nelle koffie, thee & tabak fabriek in Rotterdam. Hij woonde in Rockanje en pendelde gewoonlijk per vliegtuig tussen Oostvoorne en Vliegveld Waalhaven. Voor die tijd "modern" en de pers stond er vol van. Hij begon zijn vliegcarrière in november 1930 met een Pander type EH (registratie PH-AFP, hiernaast afgebeeld)
In november 1931 verruilde hij dit toestel voor een De Havilland DH 80 Push Moth (registratie PH-MAG) met dichte cabine en een 147 PK Gipsy III Major motor . Met dit toestel maakte dhr V. d. leeuw in het gezelschap van zijn vrouw o.a. een reis naar Mombassa in Oost Afrika. Voor die tijd geen kleine prestatie!
Hiernaast is de thuiskomst te zien op Vliegveld Oostvoorne waar de familie wordt verwelkomd door dochter Sylvia.
In oktober 1933 wordt de Push Mott opgevolgd door een WACO type UIC met 210 PK Continental R-670 motor en com pleet uitgerust met een Sperry Gyroscope. Met dit toestel werden ook weer veel internationale vluchten gemaakt, getuige de rechtse foto (foto Mario Raguz) die in 1936 is gemaakt in Dubrovnik.
Naast de WACO,die ook de registratie PH-MAG voerde, werd er in oktober 1935 nog een tweede WACO ditmaal een type CUC met een iets krachtigere 250 PK Wright R-760-E motor aangeschaft die als registratie PH-VDL kreeg. Met dit toestel presteerde Dick het om in 5 uur non stop van Oostrijk naar Eindhoven te vliegen.
Officieel stonden deze vliegtuigen geregistreerd met Waalhaven als thuisbasis maar uiteraard verbleef 1 toestel vaak in Oostvoorne waar het stond gestald in een speciaal door Van der Leeuw rond juni 1931 in de noordoost hoek van het terrein gebouwde hangar. De hangar, die op last van Voorne's Duin groen was geschilderd, mat 14,5 X 10 m. Aan een zijde zat een deur van 13,5 m.
De dichter Clinge Doorenbos maakte het volgende "rijm"op de vlieg bewegingen van Dick van der Leeuw:
Op 3 december 1936 ging het mis. Terugkomend van
een zaken vlucht vanaf Hastings in Engeland wordt hij geplaagd door flarden
dichte mist. Na eerst nog tijdens een tussenlanding in Oostende geinformeerd te
hebben naar de weersgesteldheid in Nederland komt hij in de problemen tijdens
een landing in zeer dichte mist op vliegveld Waalhaven in Rotterdam. Wat er
precies is gebeurd is nimmer vastgesteld. De krantenberichten uit die tijd
melden dat dhr V. d. Leeuw de Waco heeft "overtrokken" en dat het toestel
daardoor te snel hoogte verloor en in de Waalhaven neerstortte. Ondanks het
feit dat er ooggetuigen van het drama waren is het niet gelukt het vliegtuig
snel te bergen en mogelijkerwijs de piloot te redden.Als na 7 uur de pogingen om
de Waco boven water te krijgen eindelijk slagen, blijkt dhr V. d. Leeuw te zijn
overleden.
Uiteindelijk blijkt het moeilijk het vlieg terrein op
een rendabele manier te exploiteren. De vliegers blijven klagen over de
wateroverlast en nieuwe verzoeken om het terrein beter te draineren worden niet
gehonoreerd. Landen in een plas waarvan je de diepte niet kent is niet
aantrekkelijk. Ook aan het verlangen het vliegterrein verder te vergroten wordt
geen gevolg gegeven door de NV Voorne's Duin.
Begin 1939 worden de duinen en het daarin gelegen vliegveld verkocht. Niet aan de Gemeente Oostvoorne waarmee in principe in 1934 al een concept overeenkomst was opgesteld voor de overname van het vliegveld, maar aan de het Administratiefonds Rotterdam.Aangezien de doelstelling van dit Fonds op een geheel ander vlak lag dan de vliegerij werd op haar verzoek de vergunning tot het hebben en gebruik van het vliegveld per 25 februari 1939 ingetrokkken.
Wellicht op zoek naar een veilige landingsplaats
op het oude Vliegveld landen er op de morgen van 10 mei 1940 drie Nederlandse
Fokker G1's op het strand nabij de Sipkesslag niet ver van het oude vliegveld. Deze toestellen die waren
opgestegen vanaf Vliegveld Waalhaven kwamen nadat ze de Duitse aanvallers het
leven zuur hadden gemaakt raakte de brandstof op
waarna een noodlanding moest
worden gemaakt. In allerijl aangevoerde brandstof kwam te laat en ondanks de
reeds aangebracht camouflage worden de toestellen van uit de lucht in brand geschoten. Op
bijgaande foto's is te zien hoe de restanten op boerenwagens met onbekende
bestemming worden afgevoerd.
Of er ergens nog restanten
van deze vliegtuigen te achterhalen zijn
wordt momenteel onderzocht door de
Stichting Fokker G 1
Tot op de dag van vandaag is de plaats van het oude Vliegveld gemakkelijk terug te vinden. Het ligt in het omvangrijke natuurgebied eigendom van Stichting Zuid Hollands landschap. (foto:www.rutgerbooy.nl)
Een aangename wandeling brengt U via een mooie route gemakkelijk bij het oude Vliegveld, waar nu Galloway runderen grazen en orchideeën groeien. (foto www.rutgerbooy.nl)
Als het lang genoeg vriest, organiseert de ijsclub Tenellaplas een gezellige schaatsbaan op de 's winters nog steeds natte bodem van het oude Vliegveld. (foto Wout v.d. Blink)
Voor het verhaal op deze pagina zijn de volgende bronnen geraadpleegd:
"Het vliegveld te Oostvoorne" H. v.d. Graaf 1992
"Voorne Verdedigd" W. Vastenhoud 1992
"Nederlandsche Luchtvaarders" L.C. Graaf van Limburg Stirum 1936
Historische Vereniging Westelijk Voorne
Streekarchief Voorne Putten Rozenburg
Het ESSO archief te Spijkenisse stelde de foto's van de lunchparty en de Stanavo pomp ter beschikking.
Heel veel Nederlandse luchtvaart geschiedenis vindt je op Dutch Historic Aviation Sites
Een boeiend stukje Pander geschiedenis vindt je op de website van Roger.
Bij vragen, aanvullingen of opmerkingen kunt U mij altijd mailen
Terug naar Homepage Bas de Voogd
